Cynllun Ffermio Fertigol yn Tyfu Ledled y Wlad Yn dilyn Llwyddiant Rhaglen Beilot Microgreens
Bydd prosiect ffermio fertigol arloesol yn tyfu hyd yn oed ymhellach gyda lansiad rhaglen cyflymu newydd.
Ers dwy flynedd mae menter beilot Tech Tyfu – sy’n cael ei darparu gan y sefydliad dielw Menter Môn – wedi gweithio gyda thyfwyr yng Ngwynedd ac Ynys Môn i ddatblygu microgreens ffres gan ddefnyddio dulliau hydroponig cynaliadwy, sy’n seiliedig ar ddŵr.
Mae eu llwyddiant wedi gweld y fenter Scale-Up i gynnwys mwy o gynhyrchwyr a fydd yn derbyn cyngor ac arweiniad pellach, offer blaengar a chymorth busnes a marchnata parhaus.
Wrth hyrwyddo twristiaeth bwyd a chryfhau’r gadwyn gyflenwi leol yng ngogledd orllewin Cymru, mae swyddog y prosiect David Wylie, sy’n gweithio yn M-Sparc ar Ynys Môn, yn dweud y bydd Tech Tyfu yn rhoi hwb yn dilyn y pandemig i’r sector amaeth.
“Rydym wrth ein bodd gyda’r canlyniadau a’r adborth cadarnhaol a gafwyd gan y tyfwyr,” meddai.
“Maen nhw wedi dangos bod awydd am microgreens ffres a blasus wrth sicrhau gwerthiannau o fwytai, siopau annibynnol a chan ddefnyddwyr mewn ffeiriau bwyd a digwyddiadau.
“Y cam nesaf yw agor hyn i fwy o gadwyni cyflenwi a mesur llwyddiant mewn meysydd eraill; ar hyd y ffordd byddwn yn archwilio cyfleoedd ymchwil a datblygu ac yn parhau i wthio ffiniau arloesi i dynnu sylw at fanteision ffermio fertigol ac agor sianel arall i ffermwyr, busnesau, a’r diwydiant bwyd arallgyfeirio.”
Mae ffermio fertigol yn caniatáu i dyfwyr reoli amgylchedd eu cnwd, sy’n gwella effeithlonrwydd defnyddio dŵr a maetholion hyd at orchymyn maint, yn ogystal â chaniatáu i dyfwyr greu’r amodau angenrheidiol i dyfu cnydau y tu allan i’r tymor, gan leihau’r pwysau ar y cyflenwad bwyd cadwyn yn ogystal â chludiant, pecynnu, a chostau rheweiddio.
Ymhlith y rhai a gymerodd ran yn y prosiect peilot roedd Helen Bailey, cyfarwyddwr syrfewyr siartredig Baileys and Partners, sydd wedi’i lleoli yn Nhyddyn Du, Llanbedr.
Lansiodd hi a’i chydweithiwr Jodie Pritchard, Tyfu’r Tyddyn Microgreens o ysgubor garreg draddodiadol yn ei chartref yn Eryri ac maent wedi cael eu calonogi gan y canlyniad ar ôl dosbarthu i arlwywyr, tafarndai, bwytai, a chwsmeriaid manwerthu gan gynnwys yr Hen Farchnad Gaws yn Harlech.
“Roedden ni’n ymwybodol o ffermydd fertigol mewn ardaloedd eraill o’r DU felly roedd y cyfle i ymuno â phrosiect Tech Tyfu yn gyffrous ac yn ein galluogi i ddangos prawf o gysyniad i’n cwsmeriaid, rhywbeth y mae gennym enw da iawn amdano fel cwmni,” meddai Helen.
“Nid yw’r dopograffeg a’r hinsawdd yma yng Ngogledd Cymru yn ategu dulliau tyfu confensiynol. Fodd bynnag, mae ffermio fertigol yn ei amgylchedd rheoledig yn caniatáu ichi dyfu styffylau fel brocoli, rhuddygl, egin pys a chêl – cnydau nad ydynt yn frodorol i’r rhanbarth hwn.”
Ychwanegodd hi:
“Byddwn yn gweithio gyda thyfwyr rhandiroedd i annog dulliau ffermio fertigol, ac, yn bwysig, yn ceisio lledaenu’r neges am y manteision iechyd meddwl a lles sydd i hyn.”
Ategwyd y geiriau hynny gan Warren Priestley, a lansiodd Fferm Cwm yr Wyddfa yn Waunfawr fis Ebrill diwethaf ynghyd â Len a Gareth Griffith-Swain Fferm Cwm yr Wyddfa.
Mae Warren yn hanu o gefndir tyfu organig a chafodd ei ddenu gan y manteision y gallai ffermio fertigol eu cynnig, sef dibynadwyedd a rhagweladwyedd cynaeafau, llai o ddefnydd o ddŵr a llai o broblemau â phlâu.
“Roeddwn wedi arbrofi gyda’r cysyniad chwe blynedd yn ôl ar lefel sylfaenol a sylwi bod y planhigion a ddechreuwyd mewn amgylchedd rheoledig yn gryfach ac yn iachach,” meddai.
“Mae gweithio gyda Tech Tyfu wedi mynd â hi i lefel arall, maen nhw bob amser wedi bod wrth law gyda chefnogaeth a chyngor, yn trefnu gweminarau gwych gydag arweinwyr marchnad yn y sector a hyd yn oed yn mynd â ni ar daith astudio i labordy ymchwil garddwriaeth Light Science Technologies.”
Ychwanegodd Warren:
“Rydym bellach yn tyfu dewis da o ficrogreens, perlysiau a madarch egsotig ar ôl wynebu ychydig o heriau yn gynnar a’n hanogodd i newid y cnydau o lysiau gwyrdd deiliog.
“Ar ôl profi’r farchnad gyda symiau bach, fe wnaethon ni werthu pob tocyn, ac o fewn pum wythnos aeth busnes i ffwrdd i’r pwynt rydyn ni bellach ar y capasiti uchaf yn barhaus.
“Mae’r gefnogaeth rydyn ni wedi’i chael gan y sector lletygarwch lleol wedi bod yn wych ac mae llwyddiant ein cynnyrch yn golygu y byddwn ni nawr yn dyblu’r gofod ar gyfer tyfu madarch ac yn adeiladu ystafell dyfu newydd ar gyfer microgreens sydd bum gwaith y maint presennol, gyda lle ar gyfer ymchwil a datblygiad.
“Ffermio fertigol yw un o’r sectorau sy’n tyfu gyflymaf ac rydym yn ffodus i gael Tech Tyfu yn ei hyrwyddo. Bydd y gwaith a wnânt gydag ysgolion yn normaleiddio’r ffordd newydd hon o dyfu bwyd a thrwy wneud hynny bydd y genhedlaeth nesaf yn gallu ei gofleidio.”
Un arall i gofleidio’r broses oedd Sheena Lewis, sylfaenydd Tyfu Eryri, Llanberis.
Dechreuodd dyfu coriander micro, egin pys ac amrywiaeth o ficrogreens ym mis Ionawr ac nid yw erioed wedi edrych yn ôl.
“Mae’r cynllun peilot wedi bod yn wych, ac mae diddordeb wedi codi trwy gydol y flwyddyn, felly mae gen i bellach nifer o wirfoddolwyr a gweithwyr yn fy helpu i gwrdd â’r galw,” meddai Sheena, sydd hefyd yn rhedeg busnes tirlunio ac sydd â mwy na 15 mlynedd.
I gael rhagor o newyddion a gwybodaeth am Tech Tyfu, ewch i www.techtyfu.com a dilynwch nhw ar gyfryngau cymdeithasol @TechTyfu.
